Das „Triëdern“ als Textstrategie in Robert Musils Tagebüchern

Der Grundimpetus der Musil’schen Tagebücher kann im Aufbrechen von Erfahrung verortet werden. Die dort durchgeführten Wahrnehmungsexperimente bilden Versuchsanordnungen nach, wie sie sich auch in seinen essayistischen Texten finden. Als Schlüsseltext kann neben dem Mann ohne Eigenschaften der Essay Triëdere aus dem Nachlaß zu Lebzeiten gelten. Konventionelle Wahrnehmung wird durch das Verfahren der Isolation und Reduktion sowie durch ungewöhnliche Perspektivierung verzerrt, wodurch Plötzlichkeitsmomente ermöglicht werden, die tiefere Einsichten in die Wirklichkeit eröffnen und eine Distanz zum Menschlichen schaffen, in dem es als Mögliches neu erfasst werden kann. Musils Wahrnehmungsexperimente oszillieren zwischen epiphanischen Augenblickserlebnissen und Selbstreflexivität.Główną strategią dzienników jest zawieszenie zwyczajnego postrzegania rzeczywistości. Zarówno w esejach – za kluczowy tekst uznać można Triëdere z tomu Spuścizna wydana za życia – jak i w dziennikach Musil poprzez izolowanie postrzeganych przedmiotów oraz zawężenie pola widzenia lub nieoczekiwane i wypaczające zmiany perspektywy uchyla zasłonę konwencjonalnego postrzegania i otwiera wgląd w głębsze warstwy rzeczywistości. Eksperymenty z postrzeganiem oscylują między epifanicznością wykreowanych chwil a ich autorefleksyjnością. Akt postrzegania jawi się jako rysa i staje się przedmiotem namysłu.Destruction of habitual experience can be considered as the main objective of Robert Musil’s diaries. The diaries contain experiments of perception, which in their structure correspond to the writer’s essays. As a key text – aside from The Man without Qualities – can be regarded the essay Triëdere, which was published in Legacy during Lifetime. By means of isolation of rudiments of reality, reducing the field of perception and choosing unusual angles of observation the diarist differentiates the manners of perception and makes conceivable other than conventional approaches to reality. As a result, the diaries enclose distinctive moments of ‚suddenness‘ which let perceive abyssal depths of reality. The experiments of perception in Musil’s diaries oscillate between epiphanies and essayistic auto reflection